Aile İlişkilerinin Çocuk Üzerindeki Etkileri

 Çeşitli davranış veya uyum problemleri yaşayan çocuklarla çalışırken sürece her zaman bütün aile üyeleri dahil edilmelidir. Çünkü süreç, yalnız çocuğun aktif biçimde rol almasından ziyade çocukla beraberanne-baba, varsa diğer kardeşlerin de rol aldığı, işbirliğine girdiği bir ortamdır. Odanın içerisinde her bir aile üyesinin bir diğeri ile kurduğu ilişki oldukça önemlidir. Aile dinamik bir oluşumdur ve aile içerisinde birbirini etkileyen çeşitli ilişkiler mevcuttur. Anne babanın kendi aralarındaki ilişki, anne babanın çocukla kurduğu ilişki, kardeşlerin kendi aralarındaki ilişkiler ve köken ailelerle (büyükanne/büyükbaba) olan ilişkiler gibi. Bu ilişkilerden her birinin dinamiği farklıdır ve bu farklı dinamikler birbirleri ile sürekli etkileşim içerisindedir. Eğer çocukta herhangi bir davranış veya uyum problemi göze çarpıyorsa, bu ilişkilerin her birinin danışmanlık esnasında mutlaka incelenmesi, varsa hatalı ve çarpık ilişkilerin onarılması gerekir.

Bugün, bu ilişkilerden biri olan anne-baba ilişkisinden söz edeceğiz. Eşler arasındaki ilişkiler çocuğun gelişimine birçok açıdan etkide bulunur. Bu etkilerden birisi de anne-babanın ebeveynlik motivasyonlarıdır.  Anne ya da babanın veya her ikisinin birden yaşadığı stres, gerilim veya sıkıntılar ebeveynlik davranışlarında yanlışa, ihmale ve bazen de istismara sebebiyet verdiği, günümüzde kesin olarak fikir birliğine varılmış bir konudur. Uzun lafın kısası mutlu anne- babanın olmadığı bir ailede mutlu bir çocuktan söz edilemez. Mutsuz ebeveynlerden çocuklarıyla sağlıklı bir ilişki kurması beklenemez.

Bunun yanında anne-baba arasındaki anlaşmazlıkların sonucunda birçok ailede kimi zaman farkında olmadan çocuğun haklı bir taraf seçmesi, hakem rolünü oynaması beklenir. Bu davranış çocuğun psikososyal gelişimini sekteye uğratır, kendini suçlu hissetmesine neden olur. Kaldı ki evdeki gerginliğinin sebebini anlayamayacak, daha küçük yaşlardaki çocukların bu yaşanan gerginliklerden kendini sorumlu tuttuğu da bilenen bir olgudur.

Herkesin öngörebileceği gibi çocukların her biri küçük birer kaşiftir ve her zaman yetişkinlerden çok daha hızlı ve kolay öğrenirler. Onların dünyalarında anne-babalarından daha fazla sevdikleri veya önemsedikleri başka kişiler yoktur. Dolayısıyla annenin ya da babanın herhangi bir davranışını kendisine çabucak model alabilir. Eğer evdeki yetişkinler problemlerini düşmanca ve saldırganca bir tutumla çözmeye çalışıyorsa çocuğun ev dışında uzlaşmacı bir tavırda olması beklenmez. Çünkü o, evde saldırganlığı anlaşmazlıkların çözümünde kabul edilebilir bir yol gibi öğrenir ve bunu yaşadığı sıkıntılarda da uygulamaya koyar.

Evlilik içerisinde anlaşmazlıkların olması elbette doğaldır. Bir sorunu halledebilmek için  eşlerin belli saygı sınırları çerçevesinde tartışmalarında da herhangi bir sorun yoktur. Dikkat edilmesi gereken noktalar fiziksel şiddetten, güç savaşlarından, sancılı süreci başlatacak sözel ifadelerden uzak durmak aynı zamanda evde çocuktan hakem rolünü oynamasını beklememektir. Anlaşmazlığın nedeni çocuğun kendisini suçlu hissetmemesi açısından anlayacağı bir dilde ona ifade edilmedir. Bunun yanında çocuklar sizin ruh halinize karşı oldukça duyarlıdırlar. Çoğu zaman sizin bile fark edemediğiniz ruhsal durumunuzdaki dalgalanmaları çocuğunuz fark edebilir. Dolayısıyla kendinizi iyi hissetmediğiniz anlarda çocuktan bunu saklamak yerine yine yaşına uygun sözel ifadelerle çocuğunuza bunu ifade etmeniz, aranızdaki ilişkiye olumlu bir girdi olacaktır.

Son olarak anne babanın çocuğun sağlıklı psikososyal gelişimi için temel işlevlerinden birinin gerekli güven, huzur ve sevgi ortamını sağlamak olduğunun unutulmaması gerekir. Çocuğunuzun sizin tarafınızdan koşulsuz ve daima sevildiğini bilmeye ihtiyacı vardır. Bu nedenle anne ve baba olarak her fırsatta  çocuğunuza bunu hissettirmeniz gerekir.